De wereld om ons heen verandert voortdurend. Dankzij technologische mogelijkheden zelfs steeds sneller. Sectoren veranderen, beroepen houden op te bestaan. Organisaties worstelen hier nogal eens mee. Want hoe houd je mensen gemotiveerd om steeds maar weer mee te gaan in de veranderingen?
In dit artikel laat ik je zien hoe jij als Creative Changemaker, door middel van verbeeldingskracht de motivatie om te veranderen kunt vergroten. Door het vermogen om de toekomst te zien, te prikkelen en gebruik te maken van visuele werkvormen.
Veranderen begint bij motivatie
Het eerste dat je moet weten over mensen is dat ze over het algemeen niet makkelijk in beweging komen, als dat betekent dat ze een veilige, vertrouwde zone (ja ja, de zogenaamde comfortzone) moeten verlaten. Daarom houden ze van nature het liefst alles bij het vertrouwde. Zo is ons brein geprogrammeerd.
Willen we dan helemaal niet veranderen?
Natuurlijk wel. Ons hele leven maken we keuzes die over verandering gaan. Het kiezen van een nieuwe school, een nieuwe woonplaats, een nieuwe partner, het kiezen voor een gezin. Zonder verandering geen groei en ontwikkeling.
Maar verandering zonder duidelijke motivatie? Nee. Dat doen we liever niet.
Motivatie groeit dankzij een kloof
Om de motivatie voor een verandering te vergroten kun je starten met het visualiseren van een kloof. En nee, ik bedoel hier niet de welbekende kloof tussen ‘zij managers’ en ‘wij medewerkers’.
De kloof die ik bedoel is die tussen de ideale, gewenste situatie en het hier en nu. Is er geen kloof, dan is er weinig reden om in beweging te komen, om te groeien en ontwikkelen. Zonder kloof staan we liever stil en richten we onze aandacht op de dingen die ons moeiteloos afgaan.
Als je mensen in beweging wilt brengen is het belangrijk om éérst aan bewustwording te werken. Maak zichtbaar en voelbaar dát er een kloof is. Een gapend gat tussen waar jullie nu staan en de overkant. Een onvervuld potentieel, een niet bereikt verlangen of een pure noodzaak om voort te kunnen bestaan.
De kloof creëert urgentie en motivatie. Urgentie en motivatie om in beweging te komen. Urgentie wakkert in onze hersenen het gebied aan dat maakt dat we willen overleven. Het maakt dat we ons schrap zetten om in beweging te komen.
Als de kloof eenmaal voelbaar is, is het belangrijk dat het niet onze valkuil wordt. Als we vanaf het begin teveel focus zouden leggen op de kloof zelf, op het gapende gat, of het probleem, worden negatieve emoties geactiveerd. Dit zou er eerder voor zorgen dat mensen zichzelf willen verdedigen en zich afsluiten. Dan zetten ze zich niet schrap om in beweging te komen, maar zetten ze hun hakken zo diep mogelijk in het zand.
Daarom is het belangrijk dat mensen wél de kloof zien, maar dat de aandacht uitgaat naar de overkant van de kloof. Het perspectief. We houden bij iedere stap het eind voor ogen.
Creative Changemakers: De beste manier om de toekomst te voorspellen is de toekomst zelf bepalen
Beginnen met het eind voor ogen is een van de belangrijkste lessen van Steven Covey, goeroe op het gebied van effectief leiderschap. Door hier een concreet beeld aan te koppelen, kun je mensen helpen om de gewenste situatie voor zich te zien. Zodat ze zich kunnen verbeelden hoe het zou zijn om die situatie te bereiken.
Onze ziel denkt in beelden. Daarom is het ook zo waardevol om bij het schetsen van het lonkend perspectief gebruik te maken van visuele werkvormen. We blijven in eerste instantie uit de lijstjes, schema’s en Excel sheets. Die doen in de startfase teveel een beroep op ons logische, taakgerichte brein. Het werken met gezamenlijke beelden betrekt juist de rechterhersenhelft en het onderbewuste. Daar kunnen de beelden zich nestelen. Als je erbij stilstaat hoeveel van ons handelen onderbewust is, weet je direct hoe waardevol het is als gezamenlijke beelden daarin geprogrammeerd zijn.
In de startfase van een verandering is het ook goed om met elkaar te dromen, om samen de meest inspirerende visie op de toekomst voor ogen te hebben. De overkant moet aantrekkelijk genoeg zijn om te willen onderzoeken hoe we er komen. Inspirerende leiders geven zelf het voorbeeld door in hun visie en verhalen de oversteek alvast te maken, voor de troepen uit en laten zien hoe het eruit kan zien. Zo zorgt het denken aan de eindbestemming voor geïnspireerde acties onderweg.
Wat denken aan de toekomst doet met ons brein
Met een team denken aan de toekomst, het praten over een gezamenlijk doel en een gezamenlijke visie is heel belangrijk voor het groepsgevoel en de individuele betrokkenheid. Vooral als iedereen mag meedoen in het gesprek en zich gehoord voelt.
Op het moment dat we onze aandacht richten op de ideale situatie, het toekomstperspectief, worden positieve emoties geactiveerd. Een positief toekomstperspectief trekt positieve emoties aan. Positieve emoties hebben we nodig om te floreren.
Onderzoeken naar de impact van een gezamenlijke, gedragen visie laten zien dat zo’n visie voorspellend is voor succes op lange termijn, dat het in verschillende sectoren de effectiviteit voorspelt onder managers en professionals en dat mensen die langer dan 30 minuten op een hoopvolle, positieve manier praten over een visie of droom, creatiever worden, meer open staan voor verandering en zich opgeladen voelen.
TIP: Gebruik samen een visueel template om tot een gezamenlijk beeld te komen van jullie huidige én gewenste situatie.
De flexibele weg naar het doel
Als het beeld waar we naartoe bewegen eenmaal helder op het netvlies staat, kunnen we het hebben over de weg ernaartoe. Realiseer je met elkaar dat er onderweg obstakels zullen zijn. Onderweg kom je van alles tegen.
Steeds meer organisaties hebben hier aandacht voor. Ze begrijpen dat ze wél bestemming kunnen bepalen, maar onderweg flexibel of wendbaar moeten zijn (Agile) om met de uitdagingen onderweg om te gaan. Het is geen rechte lijn van A naar B. Door met korte sprints te werken wordt steeds op de focus gelegd op een kort deel van de route.
Als zich onverwachte ontwikkelingen voordoen, kan gekozen worden voor een ander pad, om de route naar de bestemming te vervolgen. Dit kunnen onverwachte situaties zijn in het landschap, maar net zo goed ontwikkelingen in de organisatiedynamiek. In iedere organisatie is er een onderstroom, waar van alles in gebeurt. In de onderstroom spelen zorgen, angsten, drijfveren etc. een rol. Die bepalen het tempo waarin je de bestemming kunt bereiken.
Als je in een team op voorhand bepaalde uitdagingen voorziet is het goed om ook al te visualiseren hoe je hiermee om zou kunnen gaan. Als het scenario zich dan voordoet zijn jullie al toegerust om hiermee om te gaan.
Waarom we onze visie ook weleens vergeten
Situaties die ervoor zorgen dat we onze visie (persoonlijk en in een team) uit het oog verliezen zijn stress, vooral chronische stress en een grote nadruk op analytische taken, omdat we dan een beroep doen op ons taakgerichte brein.
Regelmatig de gezamenlijke visie terughalen, hoopvolle ervaringen en successen delen, helpt mensen weer terug te keren in een positieve stemming en open te staan voor nieuwe ideeën, samenwerken, mogelijkheden, leren en verandering.
Nog even in een notendop…
- Verandering begint bij urgentie én een duidelijke visie op het grotere/ toekomst perspectief.
- Het is voorwaarde dat mensen ondersteund worden dit perspectief voor zich te zien
- Visie komt niet van top-down of bottom-up. We moeten werken aan een collectief geheugen. Visueel werken ondersteunt dit collectieve geheugen
- Een individuele visie is net zo belangrijk als een collectieve visie. Op alle niveaus in de organisatie wordt geïnvesteerd om mensen te verbinden aan dit perspectief, vanuit hun eigen visie en drijfveren
- Visuele werkvormen helpen ervoor te zorgen dat mensen het perspectief ‘zien’
Randvoorwaarden in de organisatie
- De organisatie maakt ruimte en tijd om op alle niveaus bezig te zijn met visievorming en dit regelmatig te herhalen
- De organisatie omarmt (visuele) tools om visie en onderstroom zichtbaar te maken
Kanttekening
In teams waar veel banen gaan verdwijnen, bijvoorbeeld door ICT ontwikkelingen (dit geldt voor veel administratief werk), zullen mensen een toekomstbeeld dat voor anderen wellicht inspirerend is, maar waarin zij geen duidelijke rol meer hebben behoorlijk beangstigend vinden. Het is dan nóg belangrijker dat ook zij concreet voor zich zien wat hun nieuwe bedrage kan zijn, wat daarin voor hen aantrekkelijk is (groeien en ontwikkelen bijvoorbeeld) óf wat ze te doen staat (omscholen, tijdig een nieuwe baan zoeken o.i.d.).
Wil jij als Creative Changemaker visuele werkvormen toepassen? Hulp bij het ontwerpen van steengoede, visuele sessies waarin we missie, visie en strategie zichtbaar maken? Neem contact op met Huis van Verbeelding via www.huisvanverbeelding.nl/contact