Ongetwijfeld is het je opgevallen. Steeds vaker zie je op je tijdlijn tekeningen met een zakelijke insteek. Tekeningen om beleid of een presentatie samen te vatten, tekeningen in plaats van een geschreven verslag, tekeningen om een visie in één oogopslag te vangen of een proces helder weer te geven.
Zakelijk tekenen is al een paar jaar in opmars. Er wordt niet meer raar opgekeken als een tekenaar wordt ingehuurd om een sessie live visueel te ondersteunen. Er wordt in sommige teams misschien nog raar opgekeken als collega’s zelf spontaan gaan tekenen tijdens de vergadering, maar ook dat komt in steeds meer teams voor. Sterker nog, steeds meer teams volgen samen een workshop waarin ze leren hoe ze met minder woorden meer kunnen zeggen.
Daar waar de flipover even leek plaats te maken voor slimme schermen in vergaderzalen, blijkt papier tóch heel handig. Even snel zichtbaar maken wat je bedoelt gaat toch het makkelijkst met een ouderwetse stift en wat eenvoudige lijnen.
Regelmatig stellen mensen mij de vraag: wat denk jij? Is zakelijk tekenen een tijdelijke hype, iets wat we nu ‘leuk’ vinden, of is het blijvend van waarde? Het enige goede antwoord op de vraag of zakelijk tekenen een hype is, is wat mij betreft: de toekomst zal het leren. Zoals ik er tegenaan kijk, kan het twee kanten uit gaan.
Zakelijk tekenen als tijdelijke hype
Dat zakelijk tekenen door sommigen wordt gezien als hype heeft veel te maken met de ‘funfactor’ ervan. Tekenen in je werk wordt ervaren als leuke, creatieve activiteit die zich perfect leent voor een teambuilding. De basisprincipes zijn gemakkelijk onder de knie te krijgen, iedereen kan het, succes gegarandeerd.
Een aantal mensen zal het vervolgens ook op een zinvolle manier inzetten, zich verdiepen in de mogelijkheden van het tekenen als taal en daar profijt van hebben.
Anderen zullen uit schaamte rond het tekenen (ik kan het niet, tekenen is kinderachtig, ze zien me aankomen met mijn tekeningen) hun stiften weer wegstoppen en bewaren voor een middag met de (klein)kinderen. Als er weinig draagvlak is in een team om een nieuwe aanpak te proberen, zal het tekenen het afleggen tegen de bekende aanpak. De eerstvolgende teamdag wordt weer een nieuwe activiteit gekozen en het tekenen verdwijnt langzaam maar zeker weer uit beeld.
Zakelijk tekenen als taal van de toekomst
Er is ook een goede kans dat zakelijk tekenen een blijvend fenomeen is. Het visualiseren van ideeën met behulp van tekeningen past bij onze groeiende behoefte aan visuele communicatie. In een heel korte tijd is visuele communicatie een grote rol gaan spelen in ons leven.
Een afbeelding wordt al lang niet meer gezien als losstaande illustratie, maar versterkt en vervangt tekst. Beelden zijn een geheel nieuwe taal gaan vormen, waar infographics, getekende explanimatievideo’s en datavisualisatie bij horen.
De smartphone heeft een belangrijk aandeel gehad in de visuele revolutie. De interfaces die we gebruiken zijn visueel (en daardoor intuïtief te gebruiken voor jong en oud). We navigeren via iconen en gebruiken ze zelf ook graag. Emoji’s wisten in korte tijd door te dringen tot zelfs zakelijke e-mails van ‘serieuze’ volwassenen. Ze voldoen aan onze behoefte om in één treffend beeld iets over te brengen.
Waar communiceren met tekeningen voorheen vooral gericht was op kinderen en jongeren, worden tegenwoordig ook volwassenen steeds vaker aangesproken via plaatjes. Zelfs door officiële overheidsinstanties, die inmiddels ook in de gaten hebben dat brieven (ook al zijn ze in ‘Jip en Janneke-taal opgesteld) niet de gewenste uitwerking hebben.
Zakelijk tekenen is ontstaan als reactie op de enorme behoefte aan een visuele taal als alternatief voor zakelijk jargon en beleids-blabla. Mits goed toegepast kun je informatie en ideeën op een duidelijke en aantrekkelijke manier ontvangen én over brengen.
Waar we in taal geneigd zijn onnodig uit te wijden en ruis te veroorzaken, dwingen tekeningen om tot de kern te komen. Tekeningen nodigen uit tot een concrete weergave van wat je bedoelt.
Aangezien de toekomstige generatie nog visueler is ingesteld, is het aannemelijk dat de behoefte aan een visuele taal in zakelijke context blijft.
Zakelijk tekenen integreren in bestaande werkwijze
Zakelijk tekenen heeft als voordeel dat je er niet veel voor nodig hebt. Een pen of stift, een stuk papier en je kunt overal met elkaar in beeld brengen welke visie je hebt op project X, Y of Z. Zolang het tekenen wordt gezien als instrument en niet als doel op zich, is het een fenomeen om te blijven. Zakelijk tekenen ondersteunt het proces van samen denken en samen werken en helpt om ideeën kernachtig over te brengen.
Visuele taal kan prima geïntegreerd worden in de bestaande methoden die organisaties gebruiken voor ideeëngeneratie, visievorming, planning en verbeterprocessen. Als we zakelijk tekenen gebruiken ter ondersteuning van een LEAN traject, een scrumsessie, een retrospective of andere afstemmingsmomenten, zal het waarde blijven toevoegen.
Waar het vaak mis gaat is dat van een middel een doel wordt gemaakt. Kunnen we het woord LEAN niet meer horen? Waarschijnlijk is het middel een doel geworden. Krijgen we jeuk van een SCRUM-sessie? Dan wordt het instrument waarschijnlijk star toegepast, verheven tot doel. Kunnen we geen tekening meer zien? Dan is het waarschijnlijk niet ingezet zoals bedoeld.
Of tekenen in de toekomst een plek krijgt in de manier van werken en communiceren hangt grotendeels af van de gebruikers en degenen die hen leren over zakelijk tekenen. Zolang zij het middel blijven zien als middel, verwacht ik dat we blijvend plezier zullen hebben van tekeningen ter ondersteuning van ons werk. Maken zij van het middel een doel, of blijven zij hangen in nietszeggende iconen, zal het snel zijn kracht verliezen, net als alle andere instrumenten die we hun glans hebben zien verliezen.
